Trafik kazaları, maddi ve manevi zararların en sık yaşandığı olaylardan biridir. Bu tür durumlarda, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların dostane bir şekilde çözülmesi önemlidir. Kanunlar gereği trafik kazalarında arabuluculuk zorunlu değildir; ancak ihtiyari bir süreç olarak uygulanabilir. Bu, tarafların mahkemeye başvurmadan önce veya dava sürecinde arabulucuya başvurabilecekleri anlamına gelir.
Trafik Kazalarında Arabuluculuk Nedir?
Trafik kazalarında arabuluculuk, tarafsız ve uzman bir arabulucu aracılığıyla uyuşmazlıkların çözülmesini sağlayan bir süreçtir. Bu yöntem, tarafların mahkeme dışı bir ortamda, hızlı ve kesin bir sonuca ulaşmasını hedefler. Arabuluculuk, genel olarak ikiye ayrılır:
- Zorunlu Arabuluculuk: Kanunen belirli uyuşmazlıklar için dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulması zorunludur. Örneğin, işçi-işveren uyuşmazlıkları gibi konular bu kapsama girer.
- İhtiyari Arabuluculuk: Tarafların arabulucuya başvurma zorunluluğu olmadığı durumları ifade eder. Trafik kazalarından kaynaklanan tazminat talepleri bu kapsama dahildir. Taraflar isterse dava açmadan önce veya dava sürecinde arabulucuya başvurabilir.
Trafik Kazalarında Zorunlu Arabuluculuk
Trafik kazalarında zorunlu arabuluculuk uygulanmamaktadır. Ancak bazı durumlarda, trafik kazasından doğan uyuşmazlıkların ticari dava niteliğinde olması nedeniyle arabuluculuk zorunlu hale gelir. Örneğin, sigorta şirketine karşı açılacak davalar bu duruma örnek teşkil eder.
Trafik kazalarından doğan maddi ve manevi tazminat taleplerinde arabuluculuk toplantısına şu kişiler katılabilir:
- Kazaya sebep olan sürücü,
- Aracın ruhsat sahibi,
- Araç işleteni (sorumlu kişi veya firma),
- İşveren firma (eğer araç bir iş aracıyorsa),
- Kazanın oluşmasına sebep olan diğer kişiler (örneğin yaya ya da yolcu).
Trafik kazalarında arabuluculuk süreci, taraflar arasında anlaşma sağlanamaması durumunda sona erer ve taraflara dava açma hakkı tanınır.
Trafik Kazası Tazminatlarında Arabuluculuk
Trafik kazası tazminatları, mağdurun zararlarını karşılamak amacıyla talep edilir. 2 Ağustos 2016 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları Tebliği ile arabuluculuk, trafik kazalarına ilişkin uyuşmazlıklarda uygulanabilir hale gelmiştir. Bu süreçte taraflar veya vekilleri arabulucuya başvuru yapabilir.
Sigorta şirketine yapılan başvuru sonucunda ödeme yapılmaması hâlinde, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir. Eğer süreç içinde taraflar bir ödeme tutarı üzerinde anlaşamazsa, 15 gün içinde arabulucuya başvuru yapılabilir. İhtiyari arabuluculuk kapsamında, dava açılmadan önce veya dava sürecinde arabulucuya başvurulması mümkündür.
Arabuluculuk Sürecinin Aşamaları
- Başvuru Yapılması: Arabuluculuğa başvurmak için taraflar veya vekilleri, arabuluculuk bürosuna başvuru yapar. Başvuruda uyuşmazlığın konusu ve tarafların bilgileri belirtilir.
- Tarafların Görüşmesi: Arabulucu, tarafları bir araya getirerek müzakere ortamı sağlar. Bu süreçte tarafların aktif katılımı önemlidir.
- Anlaşma Sağlanması: Taraflar uzlaşırsa, bir anlaşma belgesi hazırlanır. Bu belge, mahkeme kararı niteliği taşıyabilir.
- Sürecin Sona Ermesi: Eğer taraflar anlaşamazsa, arabulucu “son tutanak” hazırlar. Bu tutanak, dava sürecinde mahkemeye sunulabilir.
Arabulucu, süreç başladığı tarihten itibaren genellikle 6 hafta içinde süreci tamamlamak zorundadır. Zorunlu hâllerde bu süre 2 hafta daha uzatılabilir.
Manevi Tazminat ve Arabuluculuk
Trafik kazalarında manevi tazminat talepleri, kazazedenin veya hayatını kaybeden kişinin yakınlarının yaşadığı psikolojik zararları karşılamak için gündeme gelir. Manevi tazminat için arabuluculuk zorunlu değildir, ancak ihtiyari olarak uygulanabilir.
Manevi tazminat taleplerinde tarafların ekonomik durumları göz önünde bulundurulur. Tazminat miktarı, bir tarafın zenginleşmesini diğer tarafın ise fakirleşmesini önleyecek şekilde belirlenmelidir. Bu tür tazminatları sigorta şirketleri ödemez. Bu durumda sorumlu kişiler şunlardır:
- Kazaya sebep olan sürücü,
- Araç işleteni,
- Kazaya sebebiyet veren yaya veya diğer kişiler,
- Aracın ruhsat sahibi.
Arabuluculuk Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Belgelerin Hazırlanması: Arabuluculuk başvurusunda, tarafların zararlarını kanıtlayan belgeleri eksiksiz sunmaları önemlidir.
- Profesyonel Destek Alınması: Bir avukat yardımıyla sürecin yönetilmesi, hak kaybını önlemek açısından faydalıdır.
- Süreç Takibi: Arabuluculuk süreci belirli süreler içinde tamamlanmak zorunda olduğundan, tarafların zamanında harekete geçmesi gerekir.
Trafik Kazalarında Arabuluculuğun Avantajları
Arabuluculuk, mahkeme süreçlerine göre daha hızlı ve düşük maliyetlidir. Ayrıca taraflar arasında iletişimi teşvik ederek, uyuşmazlıkların daha dostane bir şekilde çözülmesine olanak tanır. Sürecin gizlilik ilkesine uygun yürütülmesi, tarafların itibarını korumasını sağlar.
Arabuluculuğun Toplumsal ve Hukuki Önemi
Arabuluculuk, sadece bireysel değil, toplumsal anlamda da büyük faydalar sağlamaktadır. Mahkemelerin iş yükünü azaltarak daha hızlı bir adalet mekanizması oluşturur. Ayrıca tarafların, uzun süren dava süreçleri yerine kısa sürede uzlaşma sağlaması, toplumsal barışa katkıda bulunur.
Hukuki açıdan, arabuluculuk sürecinde tarafların aktif katılımı, yargılamanın dışında bir çözüm yolu bulmalarına olanak tanır. Arabuluculuk ile elde edilen anlaşmalar, mahkeme kararı niteliği taşıdığı için taraflar için bağlayıcıdır. Bu durum, tarafların haklarını güvence altına alır.
Kaynakça
- 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu
- Karayolları Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları Tebliği, Resmî Gazete (2 Ağustos 2016)
- Yargıtay Kararları ve İçtihatlar
- T.C. Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı Resmi Web Sitesi
- Sigorta Tahkim Komisyonu Resmi Web Sitesi